Fragment pocztówki z okresu I wojny światowej. Archiwum pana Andrzeja Olaka.
Kapliczka Najświętszej Panny Maryi
Rudnicki krajobraz z okresu lat 1902-1914, udokumentowany na pocztówce udostępnionej przez pana Andrzeja Olaka.
Przed modrzewiowym kościołem widoczna jest Kapliczka Najświętszej Panny Maryi.
Minęło 122 lata od czasu, kiedy w Rudniku nad Sanem stanęła piękna figura ukoronowanej Matki Bożej tulącej Dzieciątko Jezus. Figura została umieszczona na sześciokątnej kolumnie z fragmentem kuli ziemskiej, którą zamocowano na wielostopniowym cokole. Na frontowej ścianie kolumny zamieszczono płytę inskrypcyjną z czarnego marmuru, na której widnieje zwrot: UCIECZKO GRZESZNYCH MÓDL SIĘ ZA NAMI. Z kolei na tylnej ścianie cokołu można dostrzec napis: FIGURĘ TĘ POSTAWIŁ KU CZCI NAJŚW. PANNY MARYI KS. PROB. FELIKS SĘKIEWICZ R 1902. Nie jest znane nazwisko wykonawcy kapliczki Najświętszej Panny Maryi. Można przypuszczać, że jest to dzieło Ferdynanda Majerskiego z Przemyśla lub Juliusza Bełtowskiego z Lwowa. Wiadomo, że ksiądz Feliks Sękiewicz współpracował z obydwoma rzeźbiarzami. W 1900 roku Ferdynand Majerski wykonał ołtarze do dwóch kaplic drewnianego kościoła w Rudniku nad Sanem. Natomiast w 1904 roku z inicjatywy społecznego komitetu, któremu przewodził ksiądz Feliks Sękiewicz, powstał pomnik Ferdynanda Hompescha autorstwa Juliusza Bełtowskiego. Analiza dokumentacji fotograficznej kapliczki przeprowadzona przez Panią Annę Czyż – profesora Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie nie pozwoliła na udzielenie jednoznacznej odpowiedzi na pytanie o wykonawcę kapliczki.
Budowa kapliczki była wyrazem modlitewnej prośby księdza Feliksa Sękiewicza, aby Matka Najświętsza była dla rudniczan oparciem w trudnych dla nich czasach i pociechą w każdej godzinie. W tym czasie trwała odbudowa miasta po pożarze, który 6 czerwca 1896 roku w ciągu niespełna 2 godzin zniszczył doszczętnie 176 domów i 203 budynki gospodarcze. Przeszło 1800 ludzi zostało bez dachu nad głową i mienia. Ksiądz Feliks Sękiewicz włączył się w odbudowę miasta i pomoc mieszkańcom zapoczątkowaną przez hrabiego Hompescha. W dziennikach krajowych i zagranicznych można znaleźć prośby o pomoc dla ludzi z Rudnika, które zamieszczał ksiądz Feliks Sękiewicz. Dzięki tej inicjatywie otrzymał 16 000 zł, a także odzież, bieliznę i żywność dla pogorzelców.
Dramatyczne wydarzenia z czasów I wojny światowej doprowadziły do zniszczenia drewnianego kościoła, dzwonnicy, plebanii, Rynku, budynku sądu oraz sieci kolejowej. Prawdopodobnie w tym samym czasie została uszkodzona tylna część ogrodzenia kapliczki, która znajdowała się wówczas przy modrzewiowym kościele spalonym doszczętnie podczas ostrzału szrapneli i granatów w nocy z 17 na 18 października 1914 roku. Figura Matki Bożej pozostała nienaruszona wówczas, jak i w czasie bombardowania miasta we wrześniu 1939 roku oraz 26 lipca 1944 roku, gdy żołnierze Armii Krajowej i członkowie KEDYW-u Obwodu Stalowa Wola walczyli z armią niemiecką o wyzwolenie Rudnika nad Sanem.
Decyzją Pani Beaty Kot – Podkarpackiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z dnia 16.10. 2023 roku, figura Matki Bożej z Dzieciątkiem na postumencie wraz z ogrodzeniem z 1902 roku, zlokalizowana na terenie nieruchomości dz.nr ew.1355 w Rudniku nad Sanem została wpisana do rejestru zabytków. W uzasadnieniu decyzji napisano, że rudnicka kapliczka jest wyjątkowo cennym obiektem historycznym i artystycznym i jako jeden z najbardziej wartościowych artystycznie przykładów rzeźb wolnostojących otoczonych ogrodzeniem stanowi wysoką wartość dla kultury i dziedzictwa narodowego.
Odbudowa ogrodzenia terenu przy figurze Najświętszej Panny Maryi
Zdjęcie na podstawie, którego zostały zaplanowane prace dotyczące odbudowy ogrodzenia kapliczki Najświętszej Panny Maryi.
Fotografia wykonana ok. 1907 r., archiwum Andrzeja Olaka.
Wpisanie kapliczki Najświętszej Panny Maryi do rejestru zabytków umożliwiło w listopadzie 2023 roku złożenie wniosku do Podkarpackiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Przemyślu o dotację na prace konserwatorskie. Pozyskano w ten sposób 50 000 zł. Uaktualniony kosztorys zaplanowanych prac renowacyjnych wynosi 73 708,28 zł, z czego renowacja żeliwnych słupków i przęseł ogrodzenia to koszt 31 014, 41 zł. W ramach prac zostanie m.in. wykonana przykryta betonową czapą podmurówka z cegły ręcznie formowanej oraz nowy, odizolowanego fundament. Przy kapliczce ponownie stanie ogrodzenie przywrócone do oryginalnego, pierwotnego stanu z czasów księdza Feliksa Sękiewicza. Będzie się składało w 60 procentach z odnowionych, oryginalnych przęseł żeliwnych oraz odlanych ze sferoidalnego żeliwa kopii brakujących elementów.
Wykonanie tych prac wymaga finansowego wsparcia, którego będzie można udzielić podczas kwesty lub dokonując wpłaty na konto parafii.
Serdecznie prosimy o finansowe poparcie akcji odbudowy ogrodzenia rudnickiej kapliczki.
opr. Danuta Kacprzyk